ARTIKEL
https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2015/09/26/vier_vragen_en_antwoordenovervlaamsegebarentaal-1-2449358/
Vandaag is het Werelddovendag. Op die dag vraagt de dovengemeenschap aandacht voor hun taal en cultuur. Een heel opvallend aspect van de dovencultuur is de gebarentaal. In Vlaanderen is de Vlaamse Gebarentaal (VGT) bijna 10 jaar erkend als taal, maar toch zijn er nog heel wat misverstanden over. We proberen er hier enkele op te helderen.
Is gebarentaal een natuurlijke taal?
Veel mensen denken dat gebarentaal een systeem is dat op een bepaald moment is uitgevonden om met dove mensen te communiceren. Dat is fout. Gebarentaal is net als elke andere taal een taal die natuurlijk is ontstaan uit menselijke contacten. Waar dove mensen met elkaar wilden communiceren, ontstonden spontaan vormen van gebarentaal.
Vandaar dat er ook heel veel verschillende gebarentalen zijn. Zo verschilt de gebarentaal die in Kenia gebruikt wordt, heel erg van die in Spanje. Ook de gebarentaal in Nederland is niet dezelfde als die in Vlaanderen. En zelfs in Vlaanderen verschilt de gebarentaal van regio tot regio. Er is een Antwerpse, Limburgse, Oost-Vlaamse, West-Vlaamse en Vlaams-Brabantse variant van de Vlaamse Gebarentaal.
© travnikovstudio - www.belgaimage.be
Is de Vlaamse gebarentaal afgeleid van het Nederlands?
De Vlaamse Gebarentaal is geen afgeleide van het Nederlands. Het is een taal met een eigen woordenschat en grammatica. Een gebarentaal biedt immers andere mogelijkheden dan een gesproken taal. Zo kun je in gebarentaal dingen tonen, wat moeilijker is in een gesproken taal. Bijvoorbeeld als je gebaart dat iemand eet kun je ook tonen hoe dat gebeurt. Je kunt met je hand aangeven of je een lepel vasthoudt of dat je met stokjes eet.
Er is niet precies voor elk Nederlands woord een gebaar en ook niet precies voor elk gebaar een Nederlands woord. Zo zijn er Vlaamse Gebarentaal twee verschillende gebaren voor het Nederlandse woord “hoed”. Het gebaar voor een hoed bestemd voor een man verschilt namelijk van het gebaar voor een hoed bestemd voor een vrouw.
Ook de volgorde waarin de gebaren gemaakt worden, is anders dan de volgorde van de woorden in een Nederlandstalige zin. Als iemand in gebarentaal wil zeggen “De auto rijdt over de brug” dan zal die eerst het gebaar maken voor brug, dan het gebaar voor auto en dan wordt de actie uitgebeeld, waarbij één hand de auto voorstelt en één hand de brug.
Hebben dove kinderen gebarentaal als moedertaal?
Dove kinderen hebben slechts in uitzonderlijke gevallen gebarentaal als moedertaal. De meeste kinderen die doof worden geboren, hebben immers horende ouders, die doorgaans geen gebarentaal kunnen. Slecht 5 à 10 procent van de dove kinderen heeft dove ouders. Doordat gebarentaal niet vlot van generatie op generatie wordt doorgeven, heeft gebarentaal een kwetsbaar statuut.
Vroeger kwamen dove kinderen vooral in contact met gebarentaal via dovenscholen, maar vandaag de dag ligt de nadruk ook daar vooral op integratie van dove kinderen in de horende gemeenschap. Vlaamse Gebarentaal wordt zelden gebruikt in de klas. Dove kinderen komen dus vooral op een informele manier in contact met gebarentaal, via dove vriendjes of volwassenen die gebarentaal kunnen.
Gebruiken alle dove mensen in Vlaanderen Vlaamse Gebarentaal?
Niet alle dove mensen of mensen met gehoorverlies gebruiken gebarentaal. Er zijn ook horende mensen die om tal van redenen Vlaamse Gebarentaal gebruiken. Sommige horenden hebben ze als moedertaal, anderen als tweede of als vreemde taal.
Dove mensen die wel gebarentaal gebruiken, zijn meestal tweetalig. Naast de Vlaamse Gebarentaal gebruiken ze ook Nederlands, dat kan zowel in gesproken als geschreven vorm zijn. Met de stembanden van dove mensen is immers niets mis. Sommige dove mensen gebruiken hun stem echter liever niet, omdat ze die zelf niet kunnen horen.
Commentaires